Tuesday 2 November 2010

ဂ်ာမနီက Burn-out-Alarm

ဂ်ာမနီႏိုင္ငံက စိတ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္မ်ားတင္ျပထားတဲ့ ေဆာင္းပါး
တပုဒ္ကိုဖတ္ျပီး ဒီ Post ကိုေရးျဖစ္တာပါ။ ဂ်ာမနီနဲ ့ ဖြံ ့ျဖိဳးၿပီးစက္မႈႏိုင္ငံ ေတြမွာ
အျဖစ္မ်ားလာတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပသနာေတြ ကိုေျဖရွင္းႏိုင္ဖို ့နည္းလမ္းကို
တင္ျပထားပါတယ္။

ဂ်ာမနီမွာ စိတ္နဲ ့ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြ၊ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ျပသနာေတြ
တေျဖးေျဖးမ်ားလာတာ ေတြ ့ရပါတယ္။ တႏွစ္ကို ၃၀ ရာႏႈန္းေလာက္တက္
လာတာေတြ ့ရပါတယ္။ အမ်ားဆံုး ေတြ ့ ရတဲ့ ေရာဂါေတြကေတာ Depression,
anxiety Disorder, Psychosomatic, addiction တို ့ျဖစ္ ၾကပါတယ္။ WHO ရဲ ့
သံုးသပ္ခ်က္အရ ကမၻာေပၚမွာ၂၀၂၀ ခုႏွစ္မွာ Depression ဟာ ႏွလံုးေရာဂါ ၿပီးရင္
ဒုတိယ အမ်ားဆံုးေရာဂါ ျဖစ္လာပါမယ္လို ့ဆိုပါတယ္။ Heart Attack ကေန
mind collapse အေျခအေနကိုေရာက္လာပါလိမ့္မယ္။

ဒီလို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါ၊ ျပသနာေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံရဲ ့စီးပြားေရးထုတ္လုပ္မႈ
အပိုင္းမွာက်ဆင္းလာႏိုင္သလို၊ ကုသမႈစရိတ္ေတြ၊ နာမက်န္း ျဖစ္လို ့ေထာက္ပံ့
မႈစရိတ္ေတြ၊ အခ်ိန္မတိုင္မီ ပင္စင္ေပးလိုက္ရတဲ့ စရိတ္ေတြ တက္လာပါလိမ့္မယ္။
ဂ်ာမနီမွာ နာတာရွည္ေရာဂါ တခုခုျဖစ္ေနသူေတြအတြက္ က်န္းမာေရးအာမခံ
ကုမၸဏီမ်ားကတစ္ႏွစ္ခြဲ ၾကာေအာင္လစာရဲ့ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္ ့ေပးထားပါတယ္။

Barmer Krankenkasse (က်န္းမာေရး အာမခံ ကုမၸဏီ) ရဲ ့တင္ျပခ်က္အရ
၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေနမေကာင္းလို ့ ခြင့္ယူတဲ့သူေတြထဲမွာ စိတ္မက်န္းမာလို ့ခြင့္
ယူၾကသူေတြက ၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို ့သိရပါတယ္။ စိတ္နဲ ့ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါ
ေတြဟာ အသက္မျပည့္ ခင္ပင္စင္ေစာေစာေပးလိုက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း
တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုမွာ အသက္မျပည့္ခင္ ပင္စင္ ယူၾကတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြ
အားလံုးရဲ ့ ၃၂ ရာႏႈန္း ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြအားလံုးရဲ ့ ၄၄ ရာႏႈန္း ဟာ စိတ္နဲ ့ပတ္သက္တဲ့
ေရာဂါေတြ ေၾကာင့္ပင္စင္ယူၾကရသူေတြျဖစ္ပါတယ္။

အစိုးရရဲ ့စာရင္းအရ ၂၀၀၈ ခုမွာ စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ အသံုးျပဳလိုက္ရတဲ့
ကုန္က်မႈ စရိတ္ဟာ ယူရို ၂၈.၇ မီလီယံ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခု စာရင္းနဲ ့ယွဥ္လိုက္ရင္
၂၃ ရာႏႈန္း တက္လာတာ ေတြ ့ရ ပါတယ္။
စိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားလာေပမဲ ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္ေတြ၊ကၽြမ္းက်င္သူေတြ
ကနဲေနပါေသးတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနမွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္နဲ ့ကၽြမ္းက်င္
သူေတြ ဟာ မိမိတို ့ကုသေပးႏိုင္တဲ့ အေရအတြက္ထက္ ၃ဆ ကေန ၅အထိ
ပိုၾကည့္ေပးေနရပါတယ္။

ဒီလို စိတ္မက်န္းမာသူေတြ မ်ားလာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကိုလည္း ဆက္ၿပီး
ေဆြးေႏြး ထားပါတယ္။ လက္ရွိလူ ့အဖြဲ ့အစည္းမွာ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ေနရာတိုင္းမွာ
မ်ားလာပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းစီမွာ စိတ္ဖိစီးမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနၾကပါတယ္။ အလုပ္မွာ
မိမိလုပ္ႏိုင္တာထက္ပိုလုပ္ ေနၾကရတယ္။ အလုပ္ရွင္ေတြကအလုပ ္သမားဦးေရ ကိုေလွ်ာ့ခ်ၿပီးခ်ိဳးျခံလာၾကတာကို။
တိုးတက္ေနတဲ့ အတတ္ပညာနည္းပညာေတြကို အမီလိုက္ေနရတယ္။
ဒီလိုနဲ ့စိတ္ပင္ပန္း မႈေတြတေျဖးေျဖးမ်ားလာၿပီး၊ ျပန္လည္ အနားယူဖို ့အခ်ိန္
မေပးႏိုင္ၾကဘူး။

တဖက္မွာေတာ့ လူေတြဟာ အခ်င္းခ်င္း ထိေတြ ့မႈနဲလာၾကတယ္။ လူမႈေရးရာ
အပိုင္းေတြမွာ ေလွ်ာ့နည္း၊အားနည္းလာၾကတယ္။ မိသားစုေတြဟာ အခ်ိန္ၾကရင္ တေနရာစီကိုခြဲထြက္သြားၾကတယ္။ ၿပိဳကြဲေနတဲ ့အိမ္ေထာင္ေရးေတြ မ်ားလာတယ္။
တျခား သူေတြအတြက္အခ်ိန္မေျပာနဲ ့ကိုယ့္အတြက္ေတာင္ အခ်ိန္မေပး
ႏိုင္ၾကေတာ့ဘူး။ လူေတြဟာ ဒီလိုနဲ ့တေျဖးေျဖး အထီးက်န္ဆန္လာၾကတယ္။
အလုပ္အကိုင္ေတြအရ ဟိုေျပး၊ဒီေျပး၊ ဟိုေျပာင္း ဒီေျပာင္းနဲ ့ မိမိရဲ့မိတ္ေဆြ
အသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ ့ေတြ ့ဆံုခင္မင္ခြင့္ နဲလာတာေတြ ့ရပါတယ္။
Internet, email, Facebook ေတြမွာပဲေတြ ့ၾက၊ေျပာၾကတာမ်ားေနပါတယ္။

ေနာက္အေၾကာင္းကေတာ့ လူေတြဟာ အျပင္ပန္း ရုပ္၀တၳဳ တိုးတက္မႈေတြ
ေနာက္လိုက္ေနၾကၿပီး မိမိရဲ ့အတြင္းစိတ္ျငိမ္းခ်မ္းမႈကို ေမ့ေနၾကပါတယ္။
မန္ေနဂ်ာတေယာက္ရဲ ့ေငြဘယ္ေလာက္ရွာ ႏိုင္တဲ့ ဘယ္လို လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မႈ
ေတြရရွိတယ္ ဆိုတာေတြနဲ ့သူ ့ရဲ ့ေအာင္ျမင္မႈကိုတိုင္းတာၿပီး တကယ္တမ္းသူ ့ရဲ ့
အလုပ္မွာ စိတ္ခ်မ္းသာမႈ ရွိမရွိကို မၾကည့္ၾကပါဘူး။
လူေတြဟာလိုခ်င္တာေတြမ်ားလာၾကၿပီး အဲ့ဒီလိုခ်င္မႈေနာက္ကို လိုက္ၾကပါတယ္။
လိုခ်င္မႈေၾကာင့္ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့စိတ္ဖိစီးမႈေတြကို လစ္လ်ဴရႈထားၾကပါတယ္။

ဒီအခ်က္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာဆရာ၀န္မ်ားရဲ ့ေဆြးေႏြးခ်က္ကေတာ့
လူ ့အဖြဲ ့ အစည္းရဲ ့လူေနမႈပံုစံကို ေျပာင္းလဲပစ္ဖို ့ လိုလာၿပီလို ့ ဆိုပါတယ္။
ဒီလိုေျပာင္လဲလာဖို ့ဟာ လူတိုင္းမွာတာ၀န္ရွိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ က်မစဥ္းစားမိတာက
က်မတို ့ငယ္ငယ္က သင္ၾကား၊ မွတ္သားဖူးတဲ့ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္ မဂၤလာဆိုတာပါ။
လူတိုင္းလူတိုင္း အစအစ အရာရာ မွာ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္ႏိုင္ၾကမယ္ဆိုရင္...
စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို ရၾကမွာပါ။
Protect me from what I want....... Thomas တခါက ၀ယ္လာတဲ့ ပို ့စ္ကဒ္
က စာသားေလးပါ။
ေလာဘနဲ ၿပီးတင္းတိမ္ေရာင့္ရဲ ႏိုင္ဖို ့ သတိေပးေနတဲ့စာတမ္းေလးပါ။

စိတ္ခ်မ္းသာစြာနဲ ့ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစ။

10 comments:

Anonymous said...

ဟုတ္တယ္..
မရွင္ေလး..
စိတ္ဖိစီးမွဳေတြ မ်ားေနတယ္..
အလုပ္..အလုပ္..အလုပ္ပဲ..
အလုပ္ရဲ႔ အလုပ္..
အိမ္ ရဲ႔ အလုပ္..
ကေလးရဲ႕ အလုပ္..
တျခားလူမွဳေရးကိစၥေတြ မလုပ္နိုင္ မသြားနို္င္ေတာ့ဘူး။
အလုပ္ေတြက ခ်ည္ေနွာင္ထားလို႔..။


ေပါက္

Sunny said...

ဟုတ္တယ္.. အလုပ္ျပီးရင္းအလုပ္.. ျပီးေတာ့ အင္တာနက္နဲ႔ virtual world .. အျပင္က ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈေတြက နည္းေတာ့ နည္းသြားတယ္.. အဲဒါေတြေၾကာင့္ပဲ ဒီမွာ စိတ္က်န္းမာေရးအတိုင္ပင္ခံေတြေတာ့ ေတာ္ေတာ္အလုပ္ျဖစ္တယ္ေနာ္..

Anonymous said...

တခါတခါေတြးမိတယ္...
တခ်ဳိ႕လူေတြ ဘာမဟုတ္တာေလးနဲ႔လည္း Psychotherapeut ေတြဆီသြားသြားေနတာ... သူတို႔စိတ္က်ေရာဂါက လည္း (အားလံုးျပည့္စံုေနေတာ႔)မရတာကို ႐ွာၾကံစိတ္က်ေနၾကတာ...Robert Enke လိုေပါ႕...အသိတေယာက္လည္း က်မဆက္ဆံၾကည့္ရသေလာက္ေတာ႔ အေကာင္းႀကီးကို Psychotherapeut ဆီ အျမဲသြားသြားစကားလက္ဆံုေျပာတာမ်ဳိး လုပ္ေပးရတယ္တဲ႔...အာမခံကကုန္က်စရိတ္ေပးတယ္...တျခားႏိုင္ငံက လက္ေတြ႕က်က်ဒုကၡေပါင္းစံု ခံစားရတဲ႔ သူေတြလိုမ်ားဆို ခက္ရခ်ည္ရဲ႕... Psychotherapeut ေတြလည္း ဗမာျပည္္မွာဆို ထမင္းငတ္မွာပဲလို႔

စူးႏြယ္ေလး

Shinlay said...

ေပါက္၊ Sunny နဲ ့စူးႏြယ္..
ဟုတ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး
စိတ္ပင္ပန္းၾကပါတယ္။ တင္းၾကပ္ေနတဲ့စိတ္ကို ေျဖဖို ့ထြက္ေပါက္က အလြန္နည္းပါတယ္။ မိမိရဲ ့တင္းက်ပ္၊ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့စိတ္ကို ေျပာဖို ့ ေဘးမွာ အခ်ိန္ယူနားေထာင္ေပးဖို ့ လူမရွိၾကဘူး။ ဒီေတာ့ စိတ္က်န္းမာေရးအတိုင္ပင္ခံေတြ သြားရင္ဖြင့္
့္ၾကပါတယ္။
က်မတို ့ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ မိဘ အသိုင္းအ၀ိုင္း မိတ္ေဆြ ေတြအျပင္ တရားဓမၼကလည္းအလွမ္း မေ၀း ေတာ့ ရင္ဖြင့္လို ့နည္းေလးေတြရွိေသးပါတယ္။

Moe Cho Thinn said...

ပို႔စကဒ္ထဲက စာသားေလးက တကယ္ တန္ဖိုး ရွိတာပါ။ အဲဒါဟာ စိတ္အလိုမျပည္႔တာ ရဲ႔ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ကုသတဲ႔ နည္း ျဖစ္မွာပဲ။

Anonymous said...

Hello Moe Cho,
I am happy you like these words, that I discovered by chance in a art exhibition. It is a piece of art. It is not easy to understand these words, but if one thinks about them deeply they make sense. best wishes
ko ko naing

ေခ်ာ(အစိမ္းေရာင္လြင္ျပင္) said...

ရုပ္၀တၳဳတိုးတက္ေလ စိတ္ေတြက ပူေလာင္မႈမ်ားေလဆိုတာ တကယ္မွန္ပါတယ္..
အျပိဳင္အဆိုင္ေၾကာင္႕ ဘယ္လိုမွ မျငိမ္းခ်မ္းႏိုင္ေတာ႕ပါဘူး
အစ္မ ဒီပိုစ္႔ေလးက အသိတရားေလး ထည္႕ေပးလုိက္သလိုပါဘဲ
ေရာင္႔ရဲတင္းတိမ္တတ္ဖို႕ေတာ႕ ၾကိဳးစားရဦးမယ္ အနည္းနဲ႕အမ်ားေတာ႕ပူေလာင္ေနရတာပါဘဲ။

ဇြန္မိုးစက္ said...

ဟုတ္တယ္ အမေရ။ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တုိးတက္မႈရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လူေတြမွာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြ ပုိမ်ားလာၾကတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းစရာ တစ္ခုခုႀကဳံၿပီဆုိရင္လည္း တရားဓမၼႏွလုံးသြင္းမႈ အားနည္းေတာ့ ကူရာကယ္ရာမဲ့ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆုံး စိတ္ေရာဂါအႀကံေပးဆရာ၀န္ေတြဆီ ေရာက္သြားတာမ်ားတယ္။

လသာည said...

ဒီပိုစ္ေလးက တကယ့္ကို ဆင္ျခင္စရာအခ်က္ေတြပါပဲ မ ရယ္။
စိတ္ဖိအားမ်ားလာတာ တကယ့္ေတာ့ အခုလို ႏွလံုးမသြင္းနိုင္ရင္ တကယ္မလြယ္တဲ့အေနအထားပါ။

ေကာင္းမြန္၀င္း said...

ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္မနဲ႔ တစ္ရံုးထဲ၊ ဆက္ရွင္ ေတာ႔ မတူဘူးေပါ႕။ တစ္ႏွစ္တည္း ရံုး၀င္ခဲ႔တဲ႔ ထိုင္၀မ္မေလးကလည္း အဲဒါျဖစ္လို႕ ဒီေန႔ပဲ သူလည္းေဆးရံုသြားရမယ္ေလ။
မေန႕ကေတာ႔ ေသာႀကာေန႔မို႕လို႕ ၊ သူရယ္ ေနာက္ ကိုးရီးယားတရုတ္ ေကာင္မေလးရယ္ကို ရံုးအျပန္အိမ္ကိုေခၚျပီး ဂ်ပန္ အူဒြန္း ေခါက္ဆဲြနဲ႕ တင္ပူရာစားႀကတယ္။
သူတို႕က တစ္ေယာက္တည္းသမားေတြေလ။ ကၽြန္မအိမ္မွာ သားေလးကလည္းရွိေတာ႔ သူတို႕အတြက္ စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္ေပါ႔။
ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြတင္ျဖစ္တာမဟုတ္ပဲ ကၽြန္မပတ္၀န္းက်င္က ကၽြန္မတို႕လို ႏိုင္ငံျခားသားေတြမွာလည္း ျဖစ္ရတာကို ႀကံဳေတြ႕ရေလာက္ေအာက္ စိတ္ဖိစီးမွဳေ၀ဒနာသည္ က မ်ားလွပါတယ္လို႕ သတိျပဳမိပါတယ္။